Ikona Matki Bożej Szkaplerznej

Kult Matki Bożej Szkaplerznej

Kult Matki Bożej Szkaplerznej rozpowszechniany przez karmelitów to jedno z najstarszych nabożeństw maryjnych. Matka Boża Szkaplerzna w sztuce karmelitańskiej jest przedstawiana jako Madonna z Dzieciątkiem siedząca na tronie, w otoczeniu aniołów. Prawą rękę przygarnia pod płaszcz opieki grupę klęczących u Jej stóp karmelitów. Z pewnością ta najstarsza ikona Karmelu z końca XIII wieku jaką jest wizerunek Maryi Matki i Pani Karmelu mieści się w muzeum Makariosa I w Nikozji na Cyprze. Prawdopodobnie artyści renesansu i baroku najczęściej przedstawiali Matkę Bożą z Góry Karmel w kompozycji, która ukazywała historię przekazania przez Maryję szkaplerza generałowi Zakonu św. Szymonowi Stock. Matka Boża z Dzieciątkiem siedząca na obłoku obdarza św. Szymona Stock szkaplerzem karmelitańskim (zakonnym).

Wyobrażenie Matki Bożej Szkaplerznej nie ma bezwzględnie własnego wizerunku. Przedstawia się Ją w półpostaci lub w całej postaci. Również stojąca lub siedząca, zwykle z Dzieciątkiem Jezus na jednej ręce, bądź też stojącym na Jej kolanach. Zazwyczaj trzymająca w jednej ręce szkaplerz, czasami w obu rękach lub Dzieciątko Jezus trzymające szkaplerz. Przykładem wizerunku Matki Bożej Szkaplerznej przedstawionej w półpostaci jest ikona Matki Bożej Śnieżnej z bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Obrazy Matki Bożej z Góry Karmel ukazujące całą postać to wizerunki Matki Bożej nawiązujące do schematów ikonograficznych Niepokalanego Poczęcia. Patronka Zakonu, z Dzieciątkiem Jezus na jednej ręce, przyobleczona w jasną suknię i szafirowy płaszcz Niepokalanie Poczętej a w drugiej ręce trzymająca szkaplerz. Aczkolwiek w pracowni karmelitanek bosych rytu bizantyjskiego Harissa w Libanie godnym uwagi jest współczesny wizerunek Matki Bożej Szkaplerznej. To Orantka, Matka Boża jako Dziewica Kontemplacji, Królowa i Ozdoba Karmelu.

Ikona Dziewicy Kontemplacji, Królowej i Ozdoby Karmelu

Ikona Dziewicy Kontemplacji, Królowej i Ozdoby Karmelu znajduje się obecnie w klasztorze karmelitów bosych w Desierto de las Palmas w Hiszpanii. Ta współczesna ikona Matki Bożej Szkaplerznej bierze wzór z dwóch nurtów ikonograficznych. Pierwszy wywodzi się z ikon w stylu wschodnim. Przykładem jest ikona Wielkiej Orantki Jarosławskiej z medalionem Dzieciątka Jezus na piersi. Natomiast drugi nurt, który można spotkać na górze Athos, to przedstawienie Matki Bożej ubranej w brązowy habit zakonny zamiast w tradycyjną tunikę z płaszczem. Ikony tego typu uwidaczniały chęć prezentowania Maryi w nierozerwalności z życiem zakonnym.

Jaśniejące złoto na tle ikony to symbol nieskończonego światła tajemnicy Boga. Postać majestatyczna Matki Bożej jest piękna, pełna wdzięku. Oblicze Maryi ukazywane jest adekwatnie do ikon wschodnich, czyli czoło szerokie, oczy czyste i rozświetlone, nos smukły, usta małe. Biały płaszcz smukłej postaci Dziewicy to znak nieśmiertelności. Natomiast złocone asystki na fałdach płaszcza Maryi, to wyraz odwiecznej tajemnicy. Gwiazda w kształcie krzyża, która znajduje się na głowie Dziewicy oraz gwiazdy znajdujące się na wysokości Jej klatki piersiowej są symbolem płodnego dziewictwa Matki Bożej. Smukła postać Maryi stoi na obłoku, w karmazynowo – złotych butach, które wskazują na królewską godność Matki Bożej. Tunika Maryi jest natomiast brązowa, co wskazuje na habit Karmelu. Zaś surowość życia zakonnego to brązowy kolor habitu. Tymczasem biały płaszcz to znak czystości i współudział w chwale Chrystusa Zmartwychwstałego.

Jezus Chrystus jest w centrum ikony w złotym kręgu. Z uniesionymi rękami, gdzie prawa ręka wzniesiona jest w geście błogosławieństwa, natomiast w lewej trzyma biały zwój. Natomiast Jego głowę otacza aureola, w którą wpisany jest krzyż. Trzy litery greckiego alfabetu na nimbie są skrótem wyrażenia: Jestem Który Jestem. Godne uwagi jest Oblicze Jezusa, które jest piękne i pełne łagodności i miłości. Białe i czerwone szaty ze złotymi asystkami u Jezusa to symbol Bożej i ludzkiej natury Jezusa Chrystusa. Również poza aureolą znajdują się litery staro-cerkiewne słowiańskiego języka oznaczające skrót imienia Jezusa Chrystusa: IC XC.

Pozostałe symbole na ikonie, takie jak góra zwieńczona krzyżem. Jak również ciemna mała jaskinia u podnóża góry, w której zapuścił swe korzenie terebint. Zielone liście terebintu, ciemna grota, do której wejście znajduje się w sercu góry. Podobnie lśniąca złotem gwiazda przywołują upamiętnienie całej duchowości Karmelu wyrażonej w pismach św. Jana od Krzyża.

Kontemplacja ikony

Kontemplacja ikony to wpatrywanie się w postać Dziewicy Matki i Królowej Karmelu, jako Pośredniczki Wszystkich Łask. Maryja Dziewica jest wpisana w tajemnicę Chrystusa, Ona żyje Chrystusem i dla Chrystusa. Toteż kontemplując tajemnicę Matki Bożej, przybliżamy się jednocześnie do Boga i jesteśmy zaproszeni do dialogu pełnego miłości i czułości. Dlatego też uczmy się od Dziewicy Orantki modlitwy, otwartości na Boga, zgłębiania Jego woli w naszym codziennym życiu. Uczmy się od Maryi wsłuchiwania się w słowo Boże przekazane do nas w Biblii. Albowiem oczy serca Maryi utkwione są w tajemnicy Chrystusa, Wcielonego Słowa, który na krzyżu ofiarował nam swoją Matkę jako Matkę Kościoła i wszystkich ludzi. Czy matka może zapomnieć o swoim dziecku, które z ufnością się do Niej zwraca o pomoc? Na pewno nie! Nie zwlekaj, przyjmij Maryję na swoją Matkę.

Modlitwa do Matki Bożej Szkaplerznej

O Błogosławiona Dziewico Niepokalana,
Ozdobo i Blasku Góry Karmel,
która okiem osobliwej dobroci patrzysz na każdego,
kto Twą świętą odziany jest szatą,
spojrzyj i na mnie łaskawie
i okryj mnie płaszczem swej macierzyńskiej opieki,
wzmocnij mnie swoją potęgą,
oświeć swą mądrością ciemności mojej duszy,
pomnażaj we mnie wiarę, nadzieję i miłość.
Racz ozdobić moją duszę takimi łaskami i cnotami,
aby zawsze była drogą Twojemu Boskiemu Synowi i Tobie.
Nie odstępuj mnie nigdy w mym życiu,
pociesz mnie przy śmierci swą najwdzięczniejszą obecnością
i przedstaw mnie Trójcy Przenajświętszej
jako syna swego i sługę Tobie oddanego,
abym Cię w niebie wiecznie chwalił i wielbił.
Amen.