Mandylion

Mandylion w ikonografii

Mandylion występuje w ikonografii już od VI wieku jako rodzaj acheiropoietosu, czyli wizerunku postaci stworzony w nadnaturalny sposób, nie ludzką ręką uczyniony. Słowo mandylion, pochodzi ze starożytnych języków semickich, w których określało ręcznik bądź chustę. Mandylion ukazuje oblicze Chrystusa wpisane w nimb krzyżowy, przedstawione na białej chuście rozwieszonej za dwa górne rogi. W centrum kompozycji jest Oblicze Chrystusa, które czasami jest zamyślone, niekiedy poważne, ale zawsze niezmiernie miłosierne. Dookoła głowy Chrystusa umieszczony jest nimb krzyżowy, cecha ikonograficzna, która przysługuje jedynie Jezusowi Chrystusowi. Mówi ona o Jego śmieci krzyżowej, która wyraża całą ogromną i bolesną miłość do człowieka. Miłość, która przywiodła Chrystusa do śmierci, by ludzkość mogła dotrzeć do Ojca i uczestniczyć w życiu wiecznym. Na nimbie widnieją greckie litery oznaczające “Jestem Który Jestem” – imię Boga oraz skrót imienia IC XC (Jezus Chrystus).

Pierwszy Mandylion

Pierwszy Mandylion związany jest z tradycją Kościoła Wschodniego – z opowieścią o królu Abgarze V, władcy Edessy. Król Abgar był chory na ciężką chorobę, najprawdopodobniej na trąd. Doszły do niego wieści, że w Palestynie działa prorok, mędrzec i uzdrowiciel Jezus Chrystus. Postanowił wysłać do Chrystusa swojego sługę Ananiasza, przez którego prosił, aby Jezus przybył do niego z Judei. Jezus jednak wyjaśnił posłańcowi, że nie może spełnić prośby króla, bo Jego misja się jeszcze nie wypełniła. Ananiasz podjął próbę namalowania portretu Jezusa, aby pokazać królowi Abgarowi tego cudotwórcę. Niestety to mu się nie udało. Wtedy Jezus obmył twarz wodą i przyłożył lnianą chustę do twarzy, na której odbiło się Jego oblicze. Przekazał chustę wraz z listem Ananiaszowi, aby ten dostarczył wizerunek Chrystusa swojemu królowi. Ucałowanie świętej chusty przez Króla Abgara ulecza go. Nawraca się on i jego poddani. Król Abgar postanawia zdjąć figurę bożka, która znajdowała się na bramie miasta i umieścić tam święty obraz. Niestety następcy Abgara odeszli od chrześcijaństwa. Tamtejszy biskup postanowił chronić przede wszystkim mandylion. Ukryto mandylion nad bramą i zapalono lampę a całość zamurowano. Przez wiele lat zapomniano o obrazie, dopiero w VI wieku, odnaleziono skrytkę. Tam oczywiście znajdował się nienaruszony mandylion i paląca się lampka.

Chusta św. Weroniki

W ikonografii przedstawienie Oblicza Chrystusa występuje również na chuście Św.Weroniki, prawdopodobnie wywodzi się z tradycji Kościoła Zachodniego – Veraicon. Niewiasta z Pisma Świętego utożsamiana jest z tajemniczą kobietą, która posiada chustę z Obliczem Chrystusa. Pojawia się ona w pismach historycznych i apokryficznych. W tekstach apokryficznych nadmienia się o kobiecie imieniem Berenika. Chrystus dokonał u niej cudu uzdrowienia, ponieważ cierpiała na krwotok. Kobieta spotkała Chrystusa, który przycisnął płótno do swojej twarzy i w ten sposób powstała chusta z cudownym odbiciem rysów twarzy Jezusa. Ten sam tekst mówi o uleczeniu cesarza Tyberiusza tym wizerunkiem.  Zmiana w przekazach pisemnych nastąpiła ok.1300 r., gdy chustę i św.Weronikę włączono do historii Męki Pańskiej. W czasie drogi krzyżowej, Weronika spotyka Chrystusa i podaje Mu do otarcia oblicza chustę na której odbija się wizerunek twarzy Zbawiciela. Św. Weronika podająca chustę Jezusowi staje się poniekąd wzorem każdego chrześcijanina, który winien kierować się jej przykładem.